منظور از سوزش بینی بعد از عمل زمانی است که جراحی تمام شده اما حس آن همچنان وجود دارد. تصور کنید، بالاخره جراحی بینی مورد انتظار خود را انجام داده‌اید، رینوپلاستی، سپتوپلاستی یا جراحی سینوس. چاقوی جراحی استراحت می‌کند، اثر بی‌حسی از بین می‌رود و آینه نیز تغییرات فیزیکی مورد انتظار شما را نشان می‌دهد اما در زیر ظاهر جدید شما چیزی نهفته است که بیشتر مردم در مورد آن صحبت نمی‌کنند. حس مداوم، آزاردهنده و ناراحت‌کننده‌ای که در داخل بینی شما باقی می‌ماند. احساس قلقلک و سوزشی که باعث می‌شود عطسه کنید، بو بکشید یا احساس خارش شدید داشته باشید. سوزش بینی پس از عمل واقعی بوده و برای بسیاری از بیماران، پیامد غیرمنتظره‌ای است.
در حالی که تورم و کبودی تمام توجه را به خود جلب می‌کند، سوزش بینی پس از جراحی اغلب در بحث‌های پس از عمل نادیده گرفته می‌شود، با این حال درصد زیادی از بیماران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این وبلاگ، ما سوزش بینی بعد از عمل را توضیح می‌دهیم و می‌گوییم چرا این عارضه اتفاق می‌افتد، چقدر طول می‌کشد، چه کاری می‌توان در مورد آن انجام داد و از همه مهمتر، چگونه می‌توان با این عارضه کنار آمد.
سوزش بینی بعد از عمل چیست؟
سوزش بینی بعد از عمل به طیف وسیعی از احساسات ناراحت کننده در داخل بینی پس از هر عمل جراحی بینی گفته می‌شود. این حس شامل موارد زیر است:
- خشکی بینی
- خارش بینی
- سوزن سوزن شدن بینی
- احساس سوزش شدید درون بینی
- پوسته پوسته شدن بیش از حد آن
- تمایل مداوم به عطسه
- تمایل شدید به فین کردن
تمایل به عطسه و فین کردن بینی بعد از عمل اغلب زمانی بیشتر است که به شما گفته شده این کار را نکنید. ممکن است این عارضه، در مقایسه با کبودی یا درد جزئی به نظر برسد، اما برای بسیاری از بیماران، این سوزش می‌تواند یکی از ناامیدکننده‌ترین بخش‌های بهبودی باشد. این سوزش نامرئی، مداوم بوده و با روند بهبودی بدن شما گره خورده است.
علائم شایع سوزش بینی بعد از عمل
بیایید آنچه را که ممکن است بعد از عمل جراحی بینی خود احساس کنید، تجزیه و تحلیل کنیم. علائم می‌توانند بسته به نوع عمل، آناتومی بینی و پاسخ بدن شما به بهبودی متفاوت باشند. در قسمت قبلی به طور خلاصه این علائم را نام بردیم اما در بخش‌های بعدی به طور مفصل آنها را توضیح می‌دهیم.
این علائم ممکن است کم و زیاد شوند، اما بسته به وسعت جراحی و مراقبت های پس از عمل، می‌توانند برای هفته‌ها ادامه داشته باشند.
خشکی و گرفتگی بینی
بافت‌های بینی شما ممکن است به دلیل اختلال در پوشش مخاطی و محدود شدن جریان هوا در طول بهبودی، دچار خشکی و سفتی شوند. پس از جراحی بینی، پوشش مخاطی داخلی اغلب دچار اختلال شده، با جراحی برداشته می‌شود، تغییر می‌یابد یا ملتهب می‌شود.
این پوشش نقش مهمی در مرطوب نگه داشتن مجاری بینی و فیلتر کردن هوا دارد. هنگامی که این پوشش دچار اختلال شود، خشکی به سرعت ایجاد خواهد شد، به خصوص اگر از طریق دهان یا در اتاق دارای تهویه مطبوع نفس می‌کشید.
گرفتگی به احساس سفتی و سختی ناشی از تورم و بافت‌های خشک اشاره دارد. دیواره‌های داخلی بینی ممکن است احساس کنند که به سمت داخل کشیده یا منقبض می‌شوند و همین امر به ناراحتی منجر می‌شود، به خصوص هنگام تلاش برای تنفس از طریق بینی.
خارش مداوم
این خارش از بازسازی عصب و حساسیت بافت‌های در حال بهبودی ناشی می‌شود. خارش یکی از رایج‌ترین و آزاردهنده‌ترین احساسات در طول بهبودی بینی است. از آنجایی که همزمان با بهبود اعصاب حسی بینی شما بعد از آسیب ناشی از جراحی، این اعصاب خود به خود یا به طور نامنظم تحریک می‌شوند، شما احساس قلقلک یا خارش خواهید داشت.
همچنین همزمان با خشک شدن و شل شدن دلمه‌ها، مخاط زیرین تحریک می‌شود و واکنشی همانند خارش رخ می‌دهد. پاسخ ایمنی بدن شما به روند بهبودی شامل آزاد شدن هیستامین‌ها است که می‌تواند به خارش شدید، شبیه به یک واکنش آلرژیک، منجر شود.
در حالی که ممکن است احساس مقاومت ناپذیری داشته باشید، خاراندن یا مالیدن بینی، به خصوص از داخل می‌تواند بهبود را به تأخیر بیندازد یا به بروز عفونت منجر شود.
احساس سوزش
سوزش نتیجه رایج التهاب مخاطی یا واکنش‌های شیمیایی به داروها و ضدعفونی‌کننده‌ها است. احساس سوزش، حسی است که هنگام استفاده از محلول نمکی یا زمانی که هوا به سوراخ‌های بینی شما برخورد می‌کند، به شما دست می‌دهد. به طور معمول یکی از چندین علت را دارد:
- مخاط ملتهب: پوشش داخلی بینی، هنگام بهبود، خام و حساس است. حتی حرکت ملایم هوا یا محلول‌های نمکی ساده نیز می‌توانند مانند آتش روی پوست باز احساس شوند.
- داروهای موضعی: پمادها یا اسپری‌هایی که حاوی مواد نگهدارنده یا آنتی‌بیوتیک‌ها هستند، هنگام استفاده روی بافت‌های در معرض دید یا در حال بازسازی، سوزش ایجاد می‌کنند.
- واکنش‌های شیمیایی: گاهی اوقات، مواد ضدعفونی‌کننده جراحی باقی‌مانده یا مواد پانسمان باقی‌مانده با محیط بینی واکنش نشان می‌دهند و باعث سوزش موقت می‌شوند.
این علائم بیشتر در ۷ تا ۱۰ روز اول پس از عمل شایع هستند و در بیشتر موارد با بازسازی مخاط، فروکش می‌کنند.
عطسه
عطسه کردن اغلب غیرقابل کنترل خواهد بود، به خصوص هنگامی که پوسته‌ها تشکیل یا حل می‌شوند. میل غیرارادی به عطسه می‌تواند یکی از آزاردهنده‌ترین مشکلات بعد از عمل باشد. این مشکل اغلب ناشی از موارد زیر است:
- تورم بافت: شاخک‌های متورم یا سپتوم ممکن است به انتهای اعصاب فشار وارد کرده و رفلکس عطسه را تحریک کنند.
- حرکت پوسته و مخاط: با جدا شدن یا حرکت مواد خشک شده، مژک‌های بینی (ساختارهای ریز مو مانند) را تحریک می‌شوند، پس مغز فریب می‌خورد که یک ماده محرک برای دفع وجود دارد.
- حساسیت عصبی: اعصاب حسی در حال بهبودی درون مجرای بینی شاید بیش از حد واکنش نشان دهند و بدون وجود هیچ آلرژن واقعی باعث عطسه شوند.
عطسه شدید از طریق بینی می‌تواند بعد از جراحی مضر باشد. همیشه از طریق دهان عطسه کرده و در صورت تداوم میل به عطسه با جراح بینی خود مشورت کنید.
سوزش در هنگام تمیز کردن یا شستشو
در نظر داشته باشید شستشوی بینی بعد از عمل با محلول نمکی می‌تواند به سوزش موقت در صورت آسیب دیدن یا خراشیده شدن مخاط منجر شود. اگر بینی شما خشک یا زخمی باشد این احساس سوزش بعد از شستشو چند برابر خواهد بود.
حتی یک محلول نمکی ملایم می‌تواند نواحی در معرض دید و بهبود نیافته را تحریک کند. ناگفته نماند شستشوی بیش از حد نیز از دیگر دلایل سوزش بینی بعد از عمل است. شستشوی بیش از حد می‌تواند پوشش بینی را خشک کند یا پوسته‌ها را از بین ببرد و به درد و سوزش شدید منجر شود.
در صورت استفاده از محلول نمکی خانگی یا محصولات تجاری بیش از حد قوی که حاوی نمک زیاد یا مواد نگهدارنده اضافی هستند، احتمال دارد سوزش بینی شما بیشتر شود. این احساس سوزش به طور معمول موقتی است. استفاده از محلول نمکی ولرم و رقیق شده و شستشو آرام بینی می‌تواند به کاهش ناراحتی شما کمک کند.
پوسته پوسته شدن و انسداد
خون و مخاط خشک شده تجمع یافته و پوشش اطراف بینی را تحریک می‌کنند. پوسته‌ها به طور فیزیکی جریان هوا را مسدود کرده و شما را مجبور به تنفس از طریق دهان می‌کنند. این مواد سفت شده می‌توانند به بافت‌های حساس در حال بهبود فشار وارد آورند یا آنها را اذیت کنند.
مواد در حال تجزیه به بوهای ناخوشایند یا آبریزش بینی منجر می‌شوند. اگر پوسته‌ها به آرامی یا به درستی برداشته نشوند، تحریک بیشتر یا حتی عفونت‌های جزئی رخ می‌دهد. جراحان اغلب این پوسته‌ها را در طول ویزیت‌های بعدی برمی‌دارند.
به بیماران توصیه می‌شود از اسپری‌های نمکی یا پمادهای تجویز شده برای نرم کردن و به حداقل رساندن تشکیل پوسته استفاده کنند.
احساس جسم خارجی
بسیاری از بیماران احساس می‌کنند چیزی در بینی آنها گیر کرده است، حتی زمانی که هیچ چیز فیزیکی در بینی‌شان وجود ندارد. این احساس به دلیل موارد زیر است:
- تورم و جای زخم: آناتومی بینی تغییر شکل یافته می‌تواند به طور موقت ناآشنا به نظر برسد و احساس یک جسم خارجی را تقلید کند.
- آتل‌ها یا بخیه‌های باقی مانده: اگر تکیه‌گاه‌های داخلی هنوز در جای خود باشند، می‌توانند در این احساس نقش داشته باشند.
- اختلال در عملکرد اعصاب: اعصاب حسی در حال بهبود، ممکن است پیام‌های نادرستی را به مغز منتقل کنند و توهم انسداد یا گرفتگی به وجود آورند.
این حالت نگران‌کننده اما بی‌ضرر است. این حس با آرام شدن بافت‌ها و تنظیم مجدد اعصاب، طی چند هفته از بین می‌رود.
چه چیزی باعث سوزش بینی بعد از جراحی می‌شود؟
هیچ علت واحدی وجود ندارد. سوزش بینی بعد از عمل به طور معمول ترکیبی از چندین عامل فیزیکی و محیطی است که همگی به روند بهبودی مرتبط هستند. در بخش‌های بعدی برخی از این دلایل را به طور خلاصه شرح می‌دهیم.
اختلال در پوشش مخاطی
جراحی‌های بینی اغلب شامل برش، خراشیدن یا جابجایی بافت‌ها هستند. این امر به ناچار به پوشش مخاطی ظریف که نقش حیاتی در مرطوب کردن و محافظت از بینی شما دارد، آسیب می‌رساند.
خشکی ناشی از کاهش جریان هوا
اکثر بیماران برای روزها یا هفته‌ها پس از عمل از طریق دهان نفس می‌کشند. این امر به کاهش رطوبت داخل مجاری بینی منجر می‌شود و در نتیجه با پوسته پوسته شدن و سوزش همراه خواهد بود.
مواد خارجی (آتل، بخیه، پانسمان)
آتل‌های داخلی، بخیه‌ها یا پانسمان بینی می‌توانند به صورت مکانیکی قسمت داخلی بینی را تحریک کنند. حتی پس از برداشتن این مواد، ممکن است ساییدگی‌های ریز یا التهاب باقی بمانند.
واکنش‌های عصبی
روند بازسازی اعصاب می‌تواند دچار اختلال شود و خارش، سوزش یا احساسات عجیب به وجود آورد. این مسئله بسیار رایج است و اغلب با آلرژی یا عفونت اشتباه گرفته می‌شود.
داروها و عوامل موضعی
پمادهای آنتی‌بیوتیک، اسپری‌های نمکی و ضدعفونی‌کننده‌ها می‌توانند باعث سوزش یا گزش شوند، به خصوص هنگامی که روی بافت آسیب‌دیده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
عوامل محیطی
آب و هوای خشک، محیط‌های پر گرد و غبار یا قرار گرفتن در معرض مواد محرک مانند دود سیگار می‌تواند روند بهبودی بافت‌های بینی را تشدید کند.
انواع جراحی‌های بینی که به سوزش منجر می‌شوند
سوزش مداوم ناشی از عمل بینی
در حالی که هر جراحی بینی ممکن است باعث سوزش شود، برخی از روش‌ها احتمال بیشتری برای ایجاد این ناراحتی طولانی مدت دارند. در بخش‌های بعدی برخی از این جراحی‌ها را به طور خلاصه معرفی می‌کنیم. هر نوع جراحی بینی، مسیر بهبودی خاص خود را دارد، اما سوزش، وجه مشترک همه آنها است.
سپتوپلاستی
در طول این عمل بینی، جراح بخش‌هایی از غضروف یا استخوان تیغه بینی را جابجا یا برمی‌دارد. این کار اغلب شامل بلند کردن پوشش مخاطی برای دسترسی به ساختار زیرین می‌شود. این اختلال مخاطی منجر به التهاب و حساسیت عصبی خواهد شد و در مراحل اولیه بهبودی، واکنش تحریکی شدیدی را ایجاد می‌کند.
رینوپلاستی
اگرچه این جراحی اغلب با تغییرات خارجی همراه است، جراحی زیبایی بینی بر ساختارهای داخلی، از جمله پوشش‌های مخاطی، غضروف و مسیرهای جریان هوا نیز تأثیر می‌گذارد. به عبارت دیگر تغییرات زیبایی ممکن است شامل غضروف، استخوان و بافت‌های نرم باشد که همگی در تورم و حساسیت داخلی نقش دارند.
با تراشیدن و تغییر موقعیت بافت‌ها، پوشش بینی ملتهب و بیش از حد حساس می‌شود، به خصوص در ناحیه سپتوم و دریچه بینی.
جراحی آندوسکوپی سینوس
اگرچه کم تهاجمی است، اما ممکن است شامل تماس گسترده با مخاط باشد. مخاط پوشاننده سینوس‌ها بسیار ظریف و پر از عصب است، بنابراین اختلال در آن منجر به سوزش طولانی مدت در طول بهبودی می‌شود.
کوچک کردن شاخک‌ها
این عمل بسته به تکنیک مورد استفاده می‌تواند به خشکی موقت یا دائمی منجر شود. این روش به طور مستقیم بر مخاط بینی تأثیر می‌گذارد و اغلب به التهاب موقت و از بین رفتن سلول‌های تولیدکننده رطوبت منجر می‌شود.
سخن آخر
سوزش بینی پس از عمل ممکن است تیتر خبرها نشود، اما فصلی آرام و مداوم در داستان بهبودی است. در حالی که آینه، نیمرخ بهبود یافته یا راه هوایی پاک شده را نشان می‌دهد، بینی شما ممکن است هنوز در پشت صحنه ناراحتی‌هایی داشته باشد. خبر خوب اینکه، این احساسات به طور معمول موقتی و قابل کنترل هستند.
با مراقبت، صبر و پشتیبانی مناسب، بینی شما نه تنها ظاهر و عملکرد بهتری خواهد داشت، بلکه احساس خوشایندی نیز درون شما ایجاد می‌کند. کافی است در انتخاب متخصص جراح خود دقت به خرج دهید. یک جراح حرفه‌ای با ارائه راهکارهای مناسب سوزش بینی شما بعد از عمل را درمان می‌کند.
دکتر علی شفیعی یکی از همین متخصصان مجرب است که در حوزه گوش، حلق، بینی و عمل‌های زیبایی سابقه خوبی داشته و دارد. از تیم حرفه‌ای این پزشک کمک و راهنمایی کامل دریافت کنید.
