انجام عمل بینی، چه با هدف زیبایی و چه با اهداف درمانی، اغلب یک تجربه دگرگون‌کننده است. بیماران متقاضی این عمل انتظار کبودی، تورم و شاید ناراحتی یا درد را داشته باشند اما چیزی که هرکسی انتظار آن را ندارد، عفونت بینی بعد از عمل است. این عارضه اگر چه در صورت رعایت پروتکل‌های مناسب اتفاق نمی‌افتد اما می‌تواند دوره بهبودی را به یک مصیبت استرس‌زا تبدیل کند.
متاسفانه عفونت بعد از عمل بینی می‌تواند دوره ریکاوری را به تاخیر بیندازد، نتایج را تحریف کند و در موارد شدید، خطراتی برای سلامت کلی فرد بیمار به همراه داشته باشد. در این راهنما به طور جامع و کامل در مورد عفونت بینی بعد از عمل، روش‌های پیشگیری از این عفونت و راه‌حل‌های درمانی آن توضیح می‌دهیم.
عفونت بینی بعد از عمل چگونه است؟
عفونت بینی بعد از عمل عارضه‌ای است که اگر باکتری‌ها یا سایر عوامل بیماری‌زا پس از عمل به زخم‌های جراحی داخل یا خارج بینی حمله کنند، اتفاق می‌افتد. عفونت بینی بعد از این نوع جراحی‌ها رخ می‌دهد:
- رینوپلاستی یا عمل بینی
- سپتوپلاستی یا عمل اصلاح انحراف تیغه بینی
- جراحی سینوس
- ترمیم شکستگی بینی
- کوچک کردن شاخک بینی
این نوع عفونت با توجه به شدت و سرعت رسیدگی، به 2 شکل ایجاد می‌شوند: عفونت‌های موضعی ( محدود به بافت‌های بینی) و عفونت‌های سیستمیک ( گسترش به سایر نواحی)
علائم و نشانه‌های عفونت بینی پس از جراحی
تشخیص علائم اولیه می‌تواند از عوارض اصلی و شدید این عفونت‌ها جلوگیری کند. برخی از علائم رایج عفونت بینی بعد از عمل را در ادامه نام می‌بریم:
- تب بالای 38 درجه سانتی‌گراد
- افزایش تورم بینی پس از مرحله اولیه استراحت بعد از عمل
- قرمزی مداوم یا بدترشدن اطراف بینی
- ترشحات بدبو بینی
- چرک یا ترشحات غلیظ زرد و سبز بینی
- دردی که به جای بهبود یافتن با گذر زمان بدتر شود
- احساس گرما و حساسیت در اطراف ناحیه جراحی شده بینی
- پوسته پوسته یا دلمه بستن بینی که برطرف نشود
علائم شدید این عارضه شامل تغییرات بینایی، سردردهای شدید یا علائم عفونت سیستمیک است که در موارد خیلی نادر رخ می‌دهند.
در صورت مشاهده این علائم بلافاصله به جراح مراجعه کنید
بررسی و ارزیابی عفونت بینی بعد عمل
گذشته از علائمی که در بالا ذکر شد، برخی دیگر از علائم وجود دارند که به مراقبت فوری پزشک نیازمند هستند. در صورتی که هر یک از موارد ذکر شده در ادامه را مشاهده کردید، باید بلافاصله با جراح بینی خود تماس بگیرید و این علائم را به صورت اورژانسی برای او بازگو کنید:
- تب بالایی که با دارو نیز کاهش نیابد
- قرمزی یا تورمی که به سرعت در حال گسترش باشد
- احساس فشار دردناک در صورت به خصوص اطراف چشم‌ها و پیشانی
- مشکل در تنفس از طریق بینی حتی پس از فروکش کردن تورم
- نشت مایع شفاف از بینی
عفونت بینی بعد از عمل تا چه حد شایع است؟
عمل بینی به طور کلی به لطف استریلیزاسیون بهبود یافته، آنتی بیوتیک‌ها و مراقبت های بعد از عمل بینی میزان عفونت پایینی دارد. طبق مطالعات متعدد، میزان عفونت پس از جراحی بینی بین 0.1% تا 1.3% است.
اگر چه این میزان نادر محسوب می‌شود اما عفونت‌ها به دلیل نزدیکی ناحیه بینی به چشم‌ها و مغز همچنان یک نگرانی جدی هستند.
چه عواملی باعث عفونت بینی بعد عمل می‌شوند؟
عفونت بینی بعد از عمل به طور معمول به دلایل زیر رخ می‌دهند:
- بهداشت ضعیف در طول دوره بهبودی بعد از عمل
- استفاده از ابزارهای جراحی آلوده
- سیستم ایمنی ضعیف فرد زیباجو
- مراقبت‌های ناکافی بعد از رینوپلاستی
- وارد کردن جسم خارجی به درون بینی مثل اسپلینت و تامپون بینی
- لمس یا دستکاری بیش از حد بینی
بیماران مبتلا به دیابت، بیماری‌های مزمن یا بیماری‌های خودایمنی نیز شاید در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند.
عفونت بینی بعد از عمل چگونه تشخیص داده می‌شود؟
به طور معمول جراح با ترکیب روش‌های مختلف می‌تواند عفونت بینی شما بعد از عمل را تشخیص دهد. معاینه فیزیکی بینی اولین و ساده‌ترین روش برای تشخیص بروز عفونت بینی بعد از عمل آن است. همچنین طی جلسات معاینه، متخصص علائم عفونت بینی شما را بررسی می‌کند.
در ضمن جراح سابقه پزشکی شما را نیز تحت بررسی قرار می‌دهد تا زودتر به نتیجه مشخصی دست یابد. یکی دیگر از روش‌های تشخیص عفونت بینی بعد از رینوپلاستی کشت سواب بینی برای شناسایی ارگانیسم عفونی آن است.
البته که متخصصان و جراحان بینی با استفاده از تصویربرداری همانند سی تی اسکن و ام آر آی می‌توانند عفونت بینی شما را تشخیص دهند. در صورتی که جراح به عمیق بودن عفونت بینی یا در حال گسترش بودن این عارضه مشکوک باشد، از این روش‌های تصویربرداری برای تشخیص قطعی استفاده می‌کند.
روش‌های درمانی عفونت بینی بعد از عمل
به محض تشخیص عفونت بینی پس از عمل، درمان باید به سرعت آغاز شود تا از عوارض شدید و جبران‌ناپذیری رخ ندهند. انتخاب روش درمانی به شدت عفونت، محل ایجاد آن ( داخل یا خارج بینی) و مبتلا بودن فرد متقاضی به سایر بیماری‌ها مرتبط است.
در واقع موارد ذکر شده بر روند بهبودی عفونت بعد از عمل بینی تاثیر بسزایی دارند. در بخش‌های بعدی برخی از روش‌های اصلی برای درمان عفونت بینی بعد از عمل را توضیح می‌دهیم.
درمان با آنتی بیوتیک، اولین روش دفاعی در برابر عفونت بینی
آنتی بیوتیک‌ها درمان اصلی بیشتر عفونت‌های بینی بعد از عمل هستند. جراح شما شاید درمان را حتی قبل از بازگشت نتیجه کشت بینی به خصوص در صورت مشاهده علائم واضح عفونت، آغاز کند. به این روش درمانی، تجربی می‌گویند. در جدول زیر انواع آنتی بیوتیک‌های مناسب برای درمان عفونت بینی بعد از جراحی را معرفی می‌کنیم:
| نوع آنتی بیوتیک | مناسب برای عفونت‌های | نحوه مصرف | مثال |
| آنتی بیوتیک خوراکی | خفیف تا متوسط | یک دوره 7 تا 14 روزه | آموکسی سیلین، سفالکسین و کلیندامایسین |
| آنتی بیوتیک داخل وریدی | شدید یا به سرعت در حال پیشرفت | قابل تجویز در بیمارستان | – |
| آنتی بیوتیک هدایت شده با کشت | در صورت ادامه علائم عفونت و بدتر شدن آنها | تجویز شده بعد از شناسایی ارگاسم خاص ایجادکننده عفونت و کشت سواب بینی |
در نظر داشته باشید آنتی بیوتیک داخل وریدی در صورتی قابل مصرف است که عفونت ساختارهای مجاور همانند سینوس، حدقه چشم یا مغز را تهدید کند یا اگر درمان خوراکی آنتی بیوتیک‌ها شکست بخورد، این روش کاربرد دارد.
مراقبت از زخم و تمیز کردن بینی
بهداشت خوب بینی نقش مهمی در روند بهبودی آن دارد، به خصوص هنگام مبارزه با عفونت باید بهداشت را جدی بگیرید. مراقبت مناسب از زخم به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند و از عفونت مجدد نیز جلوگیری خواهد کرد.
یکی از روش‌های مراقبت از زخم، شستشوی بینی بعد از عمل با محلول نمکی است. با این کار باکتری‌ها، پوسته‌ها، خون خشک شده و مخاط از بینی خارج می‌شود. برای شستشوی بینی خود از محلول نمکی استریل ولرم استفاده کنید. هرگز از آب شیر استفاده نکنید تا از ورود باکتری‌های جدید جلوگیری شود.
پمادهای آنتی بیوتیک موضعی نیز در مراقبت از زخم بعد از جراحی مناسب هستند. کافی است مقداری از این پمادها را در محل برش‌های خارجی یا بخیه‌های داخلی استفاده کنید. این پمادها به کاهش بار باکتریایی موضعی و بهبود زخم کمک می‌کنند.
جراحی ترمیمی در صورت عفونت شدید
اگر چه عمل ترمیمی بینی به منظور درمان عفونت بینی بعد از عمل اولیه، امری نادر است اما برخی از عفونت‌های بینی پس از رینوپلاستی شاید تنها با دارو درمان نشوند. در این شرایط متخصص به اقدامات جراحی نیاز پیدا می‌کند.
اگر آبسه موضعی یا یک کیسه چرک تشکیل شود، جراح یک عمل تخلیه را الزامی بدانید. این کار فشار بینی را کاهش می‌دهد، میزان باکتری‌های بینی را کمک می‌کند و بهبودی نیز تسریع می‌یابد. اگر مواد مصنوعی یا پیوندهای غضروفی آلوده باشند، متخصص برای جلوگیری از گسترش عفونت به جراحی برداشتن آنها نیاز دارد.
در عفونت‌های شدید نیز بافت بینی شاید نکروتیک شود و به دلیل عفونت بمیرد. بنابراین جراحی ترمیمی برای برداشتن این بافت و جلوگیری از گسترش آن ضروری خواهد بود. به طور کلی اگر عفونت ساختار یا عملکرد بینی را به خطر اندازد، پس از بهبودی کامل جراحی ترمیمی بینی به منظور بازیابی زیبایی بینی یا بهبود عملکرد سیستم تنفسی کاربرد دارد.
درمان‌های حمایتی برای تقویت بهبودی عفونت
علاوه بر آنتی بیوتیک‌ها و مراقبت از زخم، حمایت از سیستم ایمنی و کاهش التهاب می‌تواند بهبودی را تسریع کند. داروهای بدون نسخه همانند استامینوفن یا ایبوپروفن به تسکین درد و کاهش التهاب کمک می‌کند و بهبودی را قابل تحمل‌تر خواهد کرد.
البته از مصرف آسپرین خودداری کنید، مگر اینکه پزشک به شما اجازه دهد؛ زیرا شاید خطر خونریزی را افزایش دهد. اگر تورم یا احتقان بر تنفس یا تخلیه تاثیر می‌گذارد، پزشک ضد احتقان‌های بینی کوتاه مدت را تجویز خواهد کرد.
این داروهای حمایتی به طور معمول با احتیاط استفاده می‌شوند؛ زیرا برخی از آنها می‌توانند بافت‌های بینی را خشک کنند یا در روند بهبودی شما اختلال به وجود آورند. آبرسانی کافی و مصرف رژیم غذایی پرپروتئین نیز از دیگر روش‌های حمایتی برای تقویت پاسخ ایمنی بدن در برابر عفونت بینی است.
آیا عفونت بینی بعد از عمل بر روی نتیجه جراحی نیز تاثیر دارد؟
متاسفانه پاسخ به این سوال مثبت است. در صورتی که عفونت خیلی سریع و به موقع درمان نشود، این امکان وجود دارد که ساختار بینی شما بعد از جراحی دچار آسیب شود. عفونت درمان نشده بعد از رینوپلاستی با تغییرات زیر همراه خواهد بود:
- جای زخم
- نکروز پوست یا غضروف
- تغییر شکل خطوط بینی
- تغییر در ساختار بینی
در نهایت اینکه با تشخیص زودهنگام و درمان سریع عفونت میتوانید خطرات این عارضه را به میزان قابل توجهی کاهش دهید.
روند درمان عفونت بینی بعد از عمل چقدر طول می‌کشد؟
در صورتی که خیلی زود و به طور موثر برای درمان این عارضه دست به کار شوید، بیشتر عفونت‌های بینی ظرف یک تا 2 هفته برطرف می‌شوند. ناگفته نماند عفونت‌های شدید شاید به درمان گسترده‌تر و مراقبت‌های بیشتری نیاز داشته باشند و در این صورت دوره بهبودی آنها طولانی‌تر می‌شود.
بدین ترتیب زمان بهبودی عفونت بینی بعد از عمل به نوع جراحی انجام شده و پاسخ ایمنی بدن فرد متقاضی وابسته است.
نکاتی برای جلوگیری از عفونت‌های بینی بعد از عمل
باید دستورالعمل جراح خود را به دقت دنبال کنید. به زبان ساده رعایت پروتکل‌های مراقبت‌های بعد از عمل بسیار مهم است. در واقع باید روال تمیز کردن بینی، برنامه‌های دارویی و محدودیت‌های فعالیتی را جدی بگیرید و براساس آن اقدام کنید.
برای اینکه بینی شما دچار عفونت نشود، از لمس بینی یا وارد کردن هر چیزی به داخل سوراخ‌های آن خودداری کنید، مگر اینکه متخصص جراح دستورالعمل خاصی را در اختیارتان قرار داده باشد. هنگام مراقبت از محل جراحی بینی نیز باید از سرم نمکی استریل و گاز تمیز استفاده کنید.
در جهت جلوگیری از عفونت بینی، به مکان‌های شلوغ و پرگرد و غبار نروید. حداقل به مدت 2 هفته بعد از جراحی از مکان‌هایی که خطر قرار گرفتن در معرض عوامل بیماری‌زا را افزایش می‌دهند دوری کنید. در نهایت اینکه آب کافی بنوشید و غذاهای مغذی بخورید.
سخن آخر
عفونت‌های بینی بعد از عمل قابل درمان و اغلب قابل پیشگیری هستند. اگرچه تصور عفونت ممکن است نگران‌کننده به نظر برسد اما آگاهی و اقدام پیشگیرانه می‌تواند به شما کمک کند تا روند بهبودی این عارضه را به راحتی طی کنید.
اگر هر گونه علائم عفونت را تجربه کردید، خیلی سریع با جراح خود تماس بگیرید. فراموش نکنید جراحان متخصص بینی شما را با کمترین عوارض بعد از عمل، جراحی می‌کنند. دکتر علی شفیعی متخصص گوش، حلق و بینی نیز یکی از همین پزشکان حاذقی است که توانسته رضایت بیشتر بیماران خود را جلب کند. با پیروی از دستورالعمل‌های این پزشک حاذق از عفونت بینی خود بعد از عمل جلوگیری کنید.
