احساس تهوع بعد از عمل بینی میتواند نگران‌کننده باشد، به خصوص وقتی که برای آن آماده نیستید و جراح شما اطلاعات خاصی در این مورد در اختیارتان قرار نداده است. البته نگران نباشید، حالت تهوع بعد از رینوپلاستی در بیشتر موارد خیلی سریع رفع می‌شود و با عارضه یا مشکل جدی همراه نخواهد بود. ناگفته نماند در صورتی که این احساس بیش از چند روز ادامه پیدا کند باید به سراغ جراح بینی خود بروید. در این راهنما به شما کمک می‌کنیم به طور دقیق دلیل حالت تهوع بعد از جراحی بینی را بفهمید، متوجه شوید که این حالت چقدر طول می‌کشد و مهمتر از همه چگونه میتوانید آن را مدیریت یا حتی از آن جلوگیری کنید. بنابراین اگر شما یا یکی از عزیزانتان در حال گذراندن دوره نقاهت بعد از جراحی زیبایی بینی یا سپتوپلاستی هستید، راهنمای ما با بینش‌های تخصصی و توصیه‌های عملی به سوالات فوری شما پاسخ خواهد داد.
4 دلیل اصلی حالت تهوع بعد از عمل بینی
حالت تهوع بعد از جراحی بینی یک عارضه جانبی شایع است و به طور معمول ترکیبی از عوامل مرتبط با روند جراحی و بهبودی را شامل می‌شود. 4 مورد از شایع‌ترین علل این عارضه را به طور خلاصه شرح می‌دهیم. درک این علل به شما کمک می‌کند تا انتظارات واقع‌بینانه داشته باشید و روند بهبودی را به طور مؤثرتری مدیریت کنند.
اثرات بیهوشی عمومی
یکی از شایع‌ترین علل حالت تهوع بعد از جراحی بینی، داروی بیهوشی عمومی است. وقتی بدن شما از بیهوشی بیدار می‌شود، ممکن است سیستم گوارش بلافاصله به حالت عادی برنگردد. ممکن است داروهای استفاده شده مانند پروپوفول یا سووفلوران معده شما را ناراحت کرده و ریتم طبیعی معده شما را مختل کنند.
تهوع و استفراغ پس از عمل (PONV) یک عارضه جانبی شناخته شده است و بسته به حساسیت بدن شما میتواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد.
بلعیدن خون در حین جراحی
ممکن است در حین و حتی پس از جراحی، خون از گلو پایین برود، به خصوص اگر خونریزی پس از عمل وجود داشته باشد. بلعیدن این خون اغلب باعث تحریک پوشش معده شده و منجر به حالت تهوع یا حتی استفراغ می‌شود. شاید با استفراغ تیره یا مخاط آغشته به خون روبرو شوید، که اغلب دلیل آن بلعیدن خون حین عمل بینی است.
ترشحات پشت بینی و تجمع مخاط
در طول دوره بهبودی، بینی مخاط بیشتری نسبت به حالت معمول تولید می‌کند. این مخاط میتواند به خصوص در شب به گلو شما نفوذ کند و باعث حالت تهوع شود. احساس نشستن مخاط در گلو اغلب به عق زدن یا استفراغ منجر خواهد شد.
عوارض جانبی داروهای مسکن
داروهای مخدر مانند کدئین یا ترامادول که به طور معمول پس از جراحی تجویز می‌شوند، معده شما را ناراحت می‌کنند. این مسکن‌ها سیستم گوارش را کند کرده و شاید به حالت تهوع، یبوست و نفخ منجر شوند.
حالت تهوع بعد از جراحی بینی چقدر طول می‌کشد؟
بیشتر بیماران در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول بعد از جراحی، حالت تهوع را تجربه می‌کنند. برای برخی، به ویژه کسانی که به داروها حساس‌تر هستند یا سابقه بیماری دارند، حالت تهوع ممکن است تا ۳ تا ۴ روز ادامه یابد.
اگر حالت تهوع بیش از ۵ روز طول بکشد یا با گذشت زمان بدتر شود، میتواند نشان دهنده مشکل دیگری (مانند عفونت یا حساسیت به به دارو) باشد و باید توسط جراح بینی بررسی شود. عواملی که می‌توانند مدت زمان حالت تهوع را افزایش دهند، عبارت هستند از:
- استفاده مداوم از مواد افیونی
- وجود خونریزی بعد از عمل
- کمبود خواب
- کم آبی بدن
- سابقه بیماری حرکتی
- بیماران زن (از نظر آماری بیشتر مستعد ابتلا به PONV هستند)
راه‌های جلوگیری از حالت تهوع بعد از عمل بینی
اگرچه همیشه نمی‌توان واکنش بدن خود را کنترل کرد، اما چندین راهکار به طور قابل توجهی خطر یا احتمال بروز حالت تهوع را کاهش می‌دهد.
به جراح خود اطلاع دهید
اگر پیش‌تر تجربه تهوع یا بیماری حرکتی مرتبط با بیهوشی داشته‌اید، بهتر است این موضوع را با متخصص خود مطرح کنید؛ زیرا در این صورت تیم جراحی شما میتواند در طول عمل از داروهای ضد تهوع مانند اندانسترون یا دگزامتازون استفاده کند.
در صورت امکان، بی‌حسی موضعی را انتخاب کنید
در جراحی‌هایی که بی‌حسی موضعی با آرام‌بخش کافی است، بی‌حسی را انتخاب کنید؛ زیرا بی‌حسی موضعی در مقایسه با بیهوشی عمومی، تهوع را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
دستورالعمل‌های ناشتا بودن قبل از جراحی را رعایت کنید
دستورالعمل‌های ناشتا بودن را به طور دقیق دنبال کنید. خوردن غذا در زمان نزدیک به جراحی بینی، احتمال بروز حالت تهوع در دوران نقاهت را افزایش می‌دهد.
مصرف مواد افیونی را محدود کنید
از پزشک خود برای کنترل درد راهنمایی بگیرید. همچنین به جای مواد افیونی از داروهای دیگر مانند ایبوپروفن یا استامینوفن، استفاده کنید. مواد افیونی کمتر، به معنای حالت تهوع کمتر است.
راه‌های درمان حالت تهوع بعد از عمل بینی
پس از شروع حالت تهوع، روش‌های درمانی دارویی و طبیعی می‌توانند علائم این عارضه را کاهش دهند. در بخش‌های بعدی برخی از این روش‌های درمانی موثر را به طور خلاصه شرح می‌دهیم. فراموش نکنید همیشه این داروها را فقط طبق دستور مصرف کنید.
مصرف داروی ضد تهوع
باید داروهایی که جراح به عنوان داروی ضد تهوع تجویز کرده است را مصرف کنید تا این حالت شما کاهش یابد یا توسعه آن جلوگیری شود. برخی از این داروها را در ادامه معرفی می‌کنیم:
- اندانسترون (زوفران): یک داروی ضد تهوع که به طور معمول توسط جراحان تجویز می‌شود.
- متوکلوپرامید: تخلیه معده را افزایش می‌دهد.
- پرومتازین: به درمان حالت تهوع کمک می‌کند و همچنین باعث خواب‌آلودگی می‌شود تا روند بهبودی شما بهتر پیش رود.
مصرف زنجبیل یک روش درمان طبیعی
زنجبیل یک عامل ضد تهوع طبیعی و قوی است. موارد زیر را امتحان کنید:
- چای زنجبیل
- جویدن زنجبیل
- کپسول زنجبیل (ابتدا با پزشک خود مشورت کنید)
روغن یا چای نعناع
نعناع فلفلی عضلات معده را شل می‌کند و میتواند حالت تهوع را تسکین دهد. نوشیدن چای نعناع گرم تسکین ملایمی ایجاد خواهد کرد.
نوشیدن آب زیاد
کم آبی بدن حالت تهوع را بدتر می‌کند. در طول روز مقدار کمی آب، نوشیدنی‌های الکترولیتی یا آبجوی زنجبیلی کم‌چرب بنوشید. از قورت دادن سریع مقادیر زیاد آب یا این نوشیدنی‌ها نیز خودداری کنید.
بالا نگه داشتن سر
دراز کشیدن به پشت، ترشحات پشت بینی و معده را تحریک می‌کند. از یک بالش یا بالشتک اضافی برای بالا نگه داشتن سر، به خصوص هنگام خواب، استفاده کنید.
غذاهای بی‌مزه بخورید
با غذاهای زود هضم مانند موارد زیر شروع کنید:
- کراکر
- نان تست
- سس سیب
- برنج
- موز
تا زمانی که حالت تهوع به طور کامل برطرف نشود، از غذاهای چرب، تند یا اسیدی خودداری کنید.
چه زمانی به خاطر حالت تهوع بعد از عمل بینی به پزشک مراجعه کنیم؟
در بیشتر موارد حالت تهوع بعد از عمل بینی بی‌ضرر است. با این حال، در صورت بروز موارد زیر، خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید:
- استفراغ مداوم و شدید
- استفراغ خون قرمز روشن
- تشدید حالت تهوع به مرور زمان به جای بهبود
- بروز تب یا احساس سرگیجه
- علائم کم‌آبی بدن (خشکی دهان، ادرار تیره، گیجی)
آیا حالت تهوع بعد از عمل بینی بر بهبودی پس از جراحی تأثیر دارد؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت بله. در واقع حالت تهوع بعد از عمل بینی به طور غیرمستقیم بر نتیجه جراحی شما تاثیر دارد. برای مثال استفراغ مکرر یا عق زدن فشار خون را افزایش دهد و به خونریزی پس از عمل منجر شود.
همچنین این عارضه به عضلات صورت فشار وارد می‌کند و باعث تورم یا کبودی بیشتر می‌شود. در ضمن بروز حالت تهوع به دلیل تغذیه نامناسب یا کم آبی بدن، بهبودی را به تأخیر می‌اندازد. به طور کلی اگر حالت تهوع مانع از خوردن، آشامیدن یا خوابیدن شما شود، بهبودی کلی‌تان نیز کند خواهد شد.
نکاتی برای به حداقل رساندن حالت تهوع بعد از عمل بینی
مدیریت حالت تهوع و ناراحتی عمومی پس از جراحی بینی به ترکیبی از عادات آگاهانه و ساده در برنامه روزانه شما نیاز دارد. با نوشیدن جرعه‌های کوچک آب یا مایعات غنی از الکترولیت، هیدراته ماندن بدن را شروع کنید و از وعده‌های غذایی حجیم خودداری کنید.
غذاهای ملایم و زود هضم مانند کراکر، نان تست و موز را انتخاب کنید. بالا بردن سر هنگام استراحت به کاهش آبریزش بینی و فشاری که میتواند حالت تهوع را بدتر کند، کمک می‌کند. در صورت امکان، استفاده از مسکن‌های قوی را محدود کنید و در صورت نیاز از پزشک خود در مورد داروهای ضد تهوع سوال بپرسید . در ادامه سایر نکات و مراقبت های بعد از عمل بینی را به منظور کنترل حالت تهوع ذکر می‌کنیم:
- در چند روز اول از بوهای تند، نورهای شدید یا زمان استفاده از صفحه نمایش خودداری کنید
- پیاده‌روی آرام، هوای تازه و استراحت زیاد نیز به بهبودی سریع‌تر و راحت‌تر شما کمک می‌کند.
- در صورت تجویز پزشک، قبل از غذا خوردن داروهای ضد تهوع مصرف کنید.
- تا حد امکان در طول روز صاف بایستید.
- در صورت تشدید سرگیجه، از نگاه کردن به صفحه نمایش و مطالعه خودداری کنید.
- به جای وعده‌های غذایی حجیم، وعده‌های غذایی کوچک و مکرر بخورید.
- از کمپرس سرد برای کاهش تورم صورت استفاده کنید که میتواند به کاهش فشار و حالت تهوع کمک کند.
آیا حالت تهوع بعد از عمل بینی خطرناک است؟
همان‌طور که در قسمت‌های مختلف اشاره کردیم، در بیشتر موارد، حالت تهوع بعد از جراحی بینی خطرناک نیست و بخشی طبیعی از روند بهبودی محسوب می‌شود. این حالت ظرف چند روز بدون عارضه برطرف می‌شود.
در نظر داشته باشید اگرچه حالت تهوع خفیف تا متوسط بی‌ضرر است، حالت تهوع مداوم یا شدید – به خصوص اگر با استفراغ مکرر همراه باشد – میتواند به کم آبی بدن، تأخیر در روند بهبودی و حتی خونریزی بعد از عمل به دلیل افزایش فشار صورت منجر شود.
استفراغ خونی یا سرگیجه، گیجی یا ضربان قلب سریع علائمی هستند که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. بنابراین، اگرچه حالت تهوع به طور معمول خطرناک نیست، اما مهم است که علائم خود را زیر نظر داشته باشید و در صورت بدتر شدن یا عدم بهبودی این علائم، پس از چند روز با پزشک خود مشورت کنید.
نکته آخر
احساس حالت تهوع بعد از جراحی بینی، بخشی رایج، هرچند ناامیدکننده، از روند بهبودی است. بروز حالت تهوع بدین معنا نیست که مشکلی پیش آمده و اغلب اوقات، با مراقبت و توجه مناسب به سرعت برطرف می‌شود.
در طول این دوره بهبودی با بدن خود مهربان باشید. آب کافی بنوشید، به آرامی غذا بخورید، هوشمندانه استراحت کنید و اگر حالت تهوع ادامه داشت، از درخواست کمک از تیم پزشکی خود دریغ نکنید. توصیه می‌کنیم قبل از اینکه بینی خود را عمل کنید، متخصصی بیابید که بتواند اطلاعات کافی در مورد حالت تهوع بعد از رینوپلاستی را اختیارتان قرار دهد.
دکتر علی شفیعی، متخصص گوش، حلق و بینی یکی از پزشکان با سابقه و مجرب در حوزه عمل زیبایی بینی است که قبل از آغاز روند جراحی، تمام نکات مهم را در اختیار بیماران خود قرار می‌دهد.
